Over Jan-Pieter Daems

Op zaterdag een popzaal platspelen met je punkband en op dinsdag aanschuiven aan een SER-tafel. Op het eerste oog een wonderlijke combinatie. Toch wisselt Jan-Pieter Daems, CNV-beleidsman in hart en nieren, dit moeiteloos met elkaar af. Maatschappelijke relevantie is de gemene deler. De lijm.

Passie voor lezen, muziek en dino's

Daems groeit op in een onderwijsgezin in het Limburgse plaatsje Meijel. Leren gaat hem gemakkelijk af. ‘Klasgenootjes voetbalden, terwijl ik mijn neus graag in boeken stak, gebiologeerd was door dinosaurussen en muziek maken. Wel een beetje een nerd hoor.’

Zijn ouders stimuleren hem om zijn intelligentie in te zetten. ‘Ik leerde van hen om mijn talenten in te zetten. Niet alleen voor mijzelf, ook voor de samenleving. Ik ben ze nog steeds heel dankbaar voor die les.’ Pas bij zijn overstap naar het gymnasium en later de universiteit, voelt hij zich echt thuis op school. ‘Ik fietste iedere dag fluitend 16 kilometer naar school. Ik vond er vanaf dag één gelijkgestemden.’

Op de Leidse universiteit kiest Daems voor de opleiding Geschiedenis. ‘De studie heeft mijn blik op de wereld verruimd. Het heeft mij geleerd om ontwikkelingen in een langer perspectief te zien. Strategisch inzicht, wat ik nog steeds toepas in mijn werk bij het CNV.’

Amerikaanse burgerrechtenbeweging

Het is zijn specialisatie Amerikaanse geschiedenis, die hem overzees brengt. Aan de University of California, in Berkeley, volgt hij vakken over de Amerikaanse burgerrechtenbeweging uit de jaren ’50 en ‘60. Ook schrijft hij een scriptie over de Black Panthers, later bekroond met de Theodoor Roosevelt American History Award 2007.

Het is één van de meest interessante sociale periodes van de afgelopen 100 jaar, als je het Daems vraagt. ‘De burgerrechtenbeweging verzette zich niet alleen tegen formele rassenscheiding in het Zuiden, maar stelde ook economische ongelijkheid aan de kaak. Dat laatste speelde hoofdzakelijk in het Noorden.’ Hij vervolgt: ‘De burgerrechtenbeweging zette sociaal-economische thema’s op de agenda: van het bestaan van achterstandswijken en inclusie tot de herverdeling van welvaart. Altijd in dienst van de samenleving. Vanuit het idee: we moeten onszelf organiseren en het zelf doen. Zeker als de overheid dat niet doet.’

Samenleving verbeteren

‘En hoewel er veel valt af te dingen op de aanpak van bijvoorbeeld de Black Panthers, hebben zij ook goede dingen gedaan. Zo organiseerden ze ontbijtprogramma’s op scholen in achterstandswijken. Zij zorgden ervoor dat geen enkel kind met een rammelende maag in de schoolbanken zat. Dat spreekt mij enorm aan.’

Daems ziet daarin parallellen met het werk van het CNV. ‘We zijn aanpakkers, steken de handen uit de mouwen. Mensen die samen, met elkaar, iets willen verbeteren aan hun eigen leven en de samenleving als geheel. Zo is de vakbeweging natuurlijk ook ooit ontstaan. Ik zie overeenkomsten met de punkmuziek. Duidelijk en ‘in your face’. Misstanden aankaarten als dat nodig is. Maar ook vanuit een constructieve houding. Dat wanneer je wilt dat er iets in je stad of dorp gebeurt, je het zelf moet initiëren. Zelf bandjes beginnen, concerten organiseren, blaadjes maken. De wereld vormgeven waar je zelf graag in leeft.’

Prachtige club

Na zijn opleiding start Daems op de campagne-afdeling van Fairfood, een duurzame voedsel ngo. Na een paar jaar maakt hij de overstap naar CNV Jongeren. ‘Ik werk het liefst op een plek waar ik echt met inhoud aan de slag kan. Binnen het CNV belandde ik daarom snel in beleidswerk.’

Via CNV Jongeren en CNV Dienstenbond wordt hij in 2014 leidinggevende van de Beleidsafdeling bij de Vakcentrale en adviseur van het bestuur. Daems houdt van het vakbondswerk en het CNV. ‘We hebben een prachtige club. Collega’s en kaderleden zetten zich vol in voor de leden. Op dagelijkse basis. Werk dat er écht toe doet.’

Hij is daarbij niet vies van een klein beetje reuring. ‘Het is noodzakelijk dat ons werk soms een beetje schuurt. Als je jezelf inzet voor de underdog, dan schud je de gevestigde belangen, bijvoorbeeld van overheid of bedrijfsleven, op. Dat kan niet anders. Ik zie dat écht als onze rol.’

Beschermen van alle werkenden

Actie is daar onlosmakelijk mee verbonden. ‘Jezelf organiseren emancipeert. Die essentie zit ook in de vakbond.’ En dat er acties waren het afgelopen jaar is niemand onopgemerkt gebleven. ‘Tijdens de demonstratie voor een socialer Nederland op de Dam eind 2018 kleurde het halve plein paars. Dat geeft een enorme kick. We hebben daar met veel collega’s en leden energie in gestoken. Fantastisch, dat op zo’n moment alles samenkomt.’

Andere voorbeelden die hem doen stralen, zijn de kantelende debatten. ‘Neem het debat over flexibele arbeid. Dat draait. Tien jaar geleden was flex toch vooral ‘hip en happening’. Tenminste, dat was het beeld. Maar er kleven ook schaduwkanten aan, bijvoorbeeld het ontbreken van een gelijk speelveld. Ik ben binnen het CNV al lang betrokken bij dit dossier. Het doet mij goed dat er, mede door mijn inspanningen van de afgelopen jaren, wordt gekeken naar het gelijktrekken van de kosten en het beter beschermen van alle werkenden. Dat is hard nodig.’

Ontwikkelingsmogelijkheden

Het opzoeken van de achterban is één van zijn grootste aandachtspunten. ‘De focus moet liggen op het verbinden van ons beleid aan de mensen voor wie we het doen. Soms technische en abstracte beleidsvraagstukken terugbrengen naar de kern: wat betekent het voor mensen.’

Andere topprioriteiten noemt hij ook. ‘Ontwikkelingsmogelijkheden op het werk, en de rol die wij als vakbeweging daarin kunnen spelen, zijn essentieel. Net als het zorgen voor een goede werk-privébalans. Onderwerpen waarop nog een wereld te winnen valt voor werkend Nederland. Daarnaast ga ik aan de slag met het uitwerken van de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp-ers, afgesproken in het Pensioenakkoord, en met het Europese dossier.’

Carrière Jan-Pieter Daems

Jan-Pieter Daems (Meijel,1981) studeerde Geschiedenis aan de Universiteit Leiden, waar hij in 2006 zijn Master behaald met een specialisatie in Amerikaanse geschiedenis. In 2009 startte zijn CNV-loopbaan als projectleider bij CNV Jongeren. Van 2010 tot begin 2014 was hij beleidsmedewerker bij CNV Dienstenbond, waar hij zich onder andere bezig hield met de totstandkoming van het arbeidsvoorwaardenbeleid. Sinds 2014 was hij binnen CNV Vakcentrale achtereenvolgens werkzaam als teamleider Beleid, Manager Beleid en Communicatie en Bestuursadviseur. Op 1 april 2024 trad de Utrechtse dertiger toe tot het nieuwe bestuur met de portefeuilles duurzame inzetbaarheid, veilig en gezond werken, Europa, Leven Lang Ontwikkelen en werknemersverzekeringen.