Sociale werkgever?
Heineken hecht erg aan haar imago als sociale werkgever. We horen ook dat veel leden met veel liefde al jarenlang voor Heineken werken. Maar Heineken is zeker niet meer het bedrijf dat het in 1980 was. Het is groter gegroeid en de verhoudingen tussen werkgever en werknemer zijn veranderd.
Heineken stond inderdaad bekend als een sociale werkgever. Heineken had hart voor de mensen die hard hebben gewerkt om het bedrijf op te bouwen. Decennia lang hebben de vakbonden dan ook goede cao afspraken kunnen maken. Maar als wat goed is niet bewaakt wordt, kan het ook verloren gaan.
Vroeger kende Heineken geen RSP systeem of maatwerkroosters of zoveel uitzendkrachten, schoonmakers, receptionisten en catering met een aparte set arbeidsvoorwaarden. Dit zijn ontwikkelingen die we zien bij bedrijven die graag eenzijdig beslissen over de werktijden en arbeidsvoorwaarden van hun werknemers. Dit soort behoefte aan flexibiliteit die ten gunste is van het bedrijf maar ten kosten gaat van het belang van werknemers, is geen sociaal beleid. Het is hard en zakelijk.
Eindbod op eindbod
Dit is niet de eerste keer dat wij als vakbonden CNV en FNV niet met Heineken kunnen komen tot een onderhandelingsresultaat. Er lijkt een patroon te zijn ontstaan waarbij Heineken niet moet de vakbonden tot een onderhandelingsresultaat komt. Heineken heeft de afgelopen jaren keer op keer een eindbod neergelegd. De cao 2020, 2021, 2022, 2023, 2024 zijn keer op keer tot stand gekomen met een eindbod. Dit betekent dat het al jaren niet is gelukt om te komen tussen een compromis tussen werkgever en de vakbonden. Tegelijkertijd heeft dit de afgelopen jaren niet geleid tot acties omdat de leden van verschillende bonden hebben ingestemd met het eindbod.
Dit heeft een effect gehad op de onderhandelingspositie van vakbonden. Heineken heeft de afgelopen jaren geleerd dat de meerderheid van de werknemers zich erbij neerleggen als er geen compromis wordt bereikt. Heineken blijkt in staat om in de periode van stemming met interne informatiesessies te leden kunnen beïnvloeden. Heineken heeft zich dit jaar star opgesteld aan de onderhandelingstafel. Heineken heeft een loonbod gedaan dat niet boven de inflatie is en dat gecombineerd met versobering van de zondagtoeslag en vervangingstoeslag.
CNV heeft 4 dagen lang onderhandeld met Heineken over simpele voorstellen zoals een uurloontabel en vergewisbepaling. Dit zijn punten die geen geld kosten en voor een werkgever eenvoudig zijn om weg te geven. De CNV loonvraag van 5% zit maar 1,8% boven de inflatie. Heineken wilde aan tafel wel overal praten maar met vriendelijke bewoordingen werd vrijwel elk voorstel van CNV en FNV afgewezen.
Wel een Opt Out en geen Opt In
In het eindbod van vorig jaar is opgenomen dat de MMRP (middle management) tot 31 oktober 2024 kan kiezen of zij uit de cao willen. Deze groep van ongeveer 450 werknemers valt nu onder de werkingssfeer van de cao Heineken. Zij krijgen de keuze om niet onder de cao te vallen maar het arbeidsvoorwaardenbeleid dat Heineken heeft voor ‘hoger’ personeel. Deze keuze noemen wij een ‘opt-out’ omdat werknemers kunnen kiezen om ‘uit’ de cao te gaan.
Andersom is Heineken niet bereid om werknemers die nu nog niet onder de cao vallen de keuze te geven om wel in de cao te stappen. Kortom er is geen mogelijkheid voor een ‘opt-in’ voor schoonmakers of andere werknemers die niet onder de cao vallen.
Heineken heeft een duidelijk strategie om de cao populatie te verkleinen in plaats van te vergroten. We zien Heineken veranderen in een bedrijf waarin het WIJ verdwijnt en veranderd in ieder voor zich.
ZZP’ers, expats en uitzendkrachten die kort blijven en niet echt onderdeel zijn van Heineken dragen bij aan het verlies van WIJ. Maar ook de hoge werkdruk zorgt ervoor dat de collegialiteit onder druk staat. CNV heeft een voorstel gedaan om over te gaan op een 36 urige werkweek voor alle functies onder de cao. We vinden het van belang dat er oog is voor een gezonde werk/privé balans. Maar Heineken wilde hier geen afspraken over maken.
Dalende volumes
Heineken benadrukt aan de cao tafel dat de biermarkt onder druk staat en dat de volumes die geproduceerd worden dalen. Als vakbonden ontkennen wij niet dat de volumes dalen. Inmiddels wordt de volumedaling misbruikt om de arbeidsvoorwaarden verder te versoberen. Wil Heineken de concurrentie strijd op de biermarkt winnen door te concurreren op loonkosten? Heineken wil een half miljard kostenbesparing realiseren om zijn winstmarge verder te verhogen en de versobering van de arbeidsvoorwaarden is één van de vele projecten om dit te realiseren. Verhogen van de winst gaat naar de aandeelhouders. Hiervan komt naar de werknemers niets terug als koopkrachtverbetering. Vakbonden moeten ieder jaar opnieuw knokken om te zorgen dat de lonen niet onder de inflatie zakken.
Als Heineken meent dat het bier goedkoper geproduceerd kan worden in het buitenland dan verplaatst zij delen van haar bedrijf naar het buitenland. Deze strategische keuze heeft Heineken al genomen, wat ook een belangrijke reden van de volumeafname is. Dit betekent echter niet Heineken niet meer winstgevend is. Het betekent ook niet dat vakbonden bereid zijn de arbeidsvoorwaarden te laten versoberen uit angst dat Heineken wellicht werk verplaatst. Vakbonden geen recht om te besluiten over strategische verplaatsing van volume of reorganisaties. Als vakbonden bewaken wij alleen de positie en belangen van werknemers, op de korte en de lange termijn.
Langjarige cao
Het getouwtrek aan de cao tafel kost alle onderhandelende partijen tijd en energie. Heineken heeft het voorstel gedaan om tot een cao voor 2 jaar te komen. CNV en FNV hebben tijdens de onderhandelingen aangegeven dat dit bespreekbaar is. Een belangrijke voorwaarde dan wel dat we afspraken maken die voorkomen dat de lonen onder de inflatie zakken. Vakbonden hebben bijvoorbeeld zelf voorgesteld om stapsgewijs in een paar jaar te komen tot volledig betaald ouderschapsverlof. Of bijvoorbeeld een APC die in gaat per 1 januari 2026 in plaats van 2025. Omdat Heineken niet bereid was om te onderhandelen over verschillende voorstellen zijn we niet gekomen tot afspraken hierover.
Als vakbonden CNV en FNV zijn wij van tafel gegaan omdat er een grens is bereikt. Langer door onderhandelen heeft geen zin als Heineken niet het respect of wil heeft om te komen tot een evenwichtig compromis. Als vakbonden geloven wij niet in ieder voor zich. De cao is een contract voor het collectief. Het is nu aan de leden om te bepalen op welke voet zij verder willen. Als vakbonden CNV en FNV hebben wij een gemeenschappelijk belang om een goede cao af te sluiten voor onze leden. We zullen de krachten moeten bundelen om het patroon aan de cao tafel bij Heineken te doorbreken. Nadat de ledenvergaderingen bij beide bonden zijn afgerond, zullen we nader berichten hoe verder.
Mirjam van Leussen
