Vooruitgang vraagt om een ander verhaal

Er is heel veel data opgeslagen, en AI zorgt ervoor dat je de grootste gemene deler daarvan binnen zeer korte tijd krijgt. AI herkent patronen en voorspelt. Maar als mens ben je altijd nodig, AI vult jou aan. Jij blijft belangrijk in wat je gebruikt van AI, en hoe je het gebruikt.

Zo hoor ik de term ‘the human in the loop’ in bijna iedere workshop. Bij een verhaal over digitale geletterdheid, waar AI onderdeel van uitmaakt, kreeg ik een definitie van digitale geletterdheid die ook jouw rol als mens benadrukt: "De kans en vaardigheid om media te gebruiken (of te beslissen ze niet te gebruiken) op manieren die iemand toestaan om daar in het dagelijks leven voordelen van te trekken en negatieve uitkomsten te vermijden nu én in de toekomst." (Ellen Helsper)

Regelmatig hoor ik uitingen van angst voor AI. Dat kan ik begrijpen als je beelden ziet van ‘deep fake’, waarbij het stemgeluid van een persoon lijkt te zijn die je kent, maar het is de computer die het voortbrengt. In mijn weerwoord voor de angst gebruik ik voorbeelden van AI die we al lang gebruiken, denk aan een schaakcomputer, maar ook een app als Shazam die een muziekfragment herkent en mij de titel en artiest meldt.

Het boek Voor ieder wat waars van Rob Wijnberg heeft me ook aan het denken gezet over AI. Rob Wijnberg schrijft over allerlei aspecten van de waarheid, die je volgens mij zo kunt projecteren op AI. Alleen de titels van de hoofdstukken al: Waarheid als verlossing, Waarheid als vooruitgang en Waarheid als bevrijding. Lees voor 'waarheid’ ‘AI’ en je kunt de inhoud van de hoofdstukken invullen. Zeker als ik om me heen zie hoe teksten en plaatjes gemaakt worden met behulp van chatbots.

Vooruitgang vraagt om een ander verhaal. Wat ik belangrijk vind, is dat we leren omgaan met AI. Leraren zullen zich in hun onderwijsprogramma’s bewust zijn van de mogelijkheden die hun leerlingen (kunnen) gebruiken. Het onderwijs moet niet achter de ontwikkelingen aanlopen, maar in de frontlinie meegaan. Dat geldt evenzo voor de inspectie. Ook wij moeten er niet voor wegkijken. Gelukkig hebben wij bij ons interne scholingsaanbod ook de mogelijkheid te leren begrijpen wat AI is en wat de risico’s ervan zijn.

De ontwikkelingen gaan door en wij moeten mee. Ik heb overwogen deze column door AI te laten maken, maar daarin mis ik mijn eigen voorbeelden, ervaringen en overpeinzingen. Ik realiseer me wel, dat wanneer deze column gepubliceerd wordt, deze tekst weer input voor AI is, die hij in het vervolg ook kan gebruiken.