Alarmbellen
'Er zijn genoeg signalen dat het misgaat, maar schoolleiders, leerkrachten en docenten herkennen ze vaak te laat’, legt Miranda uit. ‘Onderwijsprofessionals zijn meestal gepassioneerd en gaan regelmatig over hun grenzen zonder genoeg rust. Leef je vooral van vakantie naar vakantie? Dan is dat een duidelijk teken. Maar ook prikkelbaarheid, cynisme of vergeetachtigheid zijn serieuze alarmbellen.’ De coach merkt dat veel leerkrachten en docenten het moeilijk vinden om hulp te vragen. ‘Ze zien het vaak als falen en willen er niet aan toegeven. Ze maken zich zorgen over de leerlingen en collega’s die ze achterlaten. Ook weten ze dat de schoolleider het druk heeft en willen ze hem of haar niet extra belasten.’
Veilig voelen
‘Vaak herkennen leidinggevenden de signalen niet goed en wordt al snel gezegd: neem even een dagje vrij, dan voel je je daarna wat beter. Terwijl je juist in een vroeg stadium het gesprek moet aangaan. Alleen dan kun je preventief iets betekenen. Maar daarvoor moet er wel een vertrouwensband zijn. Iemand moet zich veilig voelen om het gesprek te voeren.’ In het traject met een onderwijsprofessional spreekt coach Miranda daarom ook altijd met de schoolleider. ‘Je moet sámen werken aan herstel én preventie. Als er geen veilige, open relatie is, blijft iemand rondlopen met klachten. Een goede schoolleider kijkt naar de mens achter de professional. Vraag daarom niet alleen in het functioneringsgesprek hoe het gaat, maar loop af en toe binnen. Laat merken dat je er bent.'
Zie de talenten
Invalleerkracht Maike Douglas-Westland werkt parttime als basisschoolleerkracht in de onderbouw. Naast haar werk als juf is ze ook mindfulness-trainer en schrijft ze boeken. Als invaller heeft ze op veel verschillende scholen gewerkt. Wat haar opvalt? ‘Dat er minder verzuim is als er een sterke schoolleider is.’ Haar ervaring is dat iemands talenten niet altijd worden gezien. ‘Je moet vooral voldoen aan alles wat “moet”, er is weinig ruimte voor wat je echt goed kunt en leuk vindt. Dan loop je leeg.’ Zelf heeft ze dat in het verleden ook ervaren. De oorzaak bleek zowel privé als werkgerelateerd.
Grenzen bewaken
Zodra ze merkte dat het niet goed ging, zocht ze de hulp van een psycholoog. Een jaar geleden kwam daar een diagnose adhd bij. ‘Mijn therapeut noemde het achteraf een adhd-burnout. Ik kon nog wel lesgeven en er zijn voor mijn gezin, maar de prikkels kwamen heel hard binnen.’ Ze heeft inmiddels geleerd hoe ze haar grenzen bewaakt en wat de signalen zijn om op te letten. Juist omdat Maike behoefte heeft aan afwisseling en ruimte, werkt ze als invalleerkracht. ‘Ik zet graag ergens mijn tanden in. Maar als ik te lang op één plek blijf, raak ik verstrikt in de randzaken en verdwijnt mijn energie. Ik wil juist impact maken en vernieuwen. Op een nieuwe plek ga ik daar vol gas voor.’
Maak keuzes
Wat kunnen schoolleiders concreet doen om burn-out te voorkomen? Volgens Maike is het antwoord simpel: praat met je team, geef mensen ruimte om te doen waar ze goed in zijn, maak keuzes, wees duidelijk en laat ruis weg. ‘Kies bewust waar je op inzet en houd je daar dan ook aan. Het voorkomt dat mensen worden overladen met ad hoc-taken. Onderwijskwaliteit moet wat mij betreft de basis zijn. Wees eigenwijs en kies ervoor om niet alle feesten heel uitgebreid te vieren. Laat de professionaliteit van leerkrachten niet ondersneeuwen door controle of regeltjes van bovenaf. Zet in op vertrouwen, visie en verbinding. Want alleen dan blijft het onderwijs aantrekkelijk. Voor nu én de toekomst.
Meer weten? Wil jij als schoolleider ook weten wat je kunt doen om je werknemers beter te ondersteunen? We bieden een gratis training rondom burn-out aan op 18 september. Ga dan naar onze Leiderschapslab-pagina voor tips, inspiratie, webinars en (grotendeels) gratis trainingen. Meer weten over de tips en boeken van Maike Douglas-Westland? Neem dan een kijkje op haar blog Juf Maike.
