UWV-kantoor

CNV luidt noodklok over WIA

Explosieve groei instroom arbeidsongeschikten

CNV maakt zich grote zorgen over de toenemende instroom in de WIA. Als deze trend doorzet, telt Nederland over 5 jaar 1 miljoen arbeidsongeschikten. Dat is onhoudbaar.

Momenteel gaat het om circa 864.000 mensen (bron: CBS). Psychisch verzuim is de grootste oorzaak. Onder jongeren (<40 jaar) raakt 58% arbeidsongeschikt door psychische klachten; bij de groep tussen 40 en 50 jaar is dat 43%. Slechts 3–4% van de jongeren krijgt een uitkering door ernstige ziekten, zoals kanker.

Politiek onderschat het probleem

Al in juli 2025 trok CNV aan de bel. Inmiddels zijn de verkiezingsprogramma’s gepubliceerd. Wat opvalt: de meeste partijen maken zich geen zorgen over de hoge instroom. Sterker nog, sommige partijen willen het tweede jaar loondoorbetaling schrappen. Dit zou de instroom juist vergroten: jaarlijks re-integreren 40.000 mensen in het tweede ziektejaar bij hun werkgever. Wordt dat jaar afgeschaft, dan stromen zij de WIA in.

Toenemende druk op werkenden

Op een beroepsbevolking van 10 miljoen kunnen we ons geen miljoen arbeidsongeschikten permitteren. Zeker niet nu Nederland vergrijst en steeds meer werk met minder mensen moet worden gedaan. De druk op de werkenden neemt hierdoor alleen maar verder toe.

Kosten rijzen de pan uit

De kosten lopen intussen hard op. Dit jaar stijgen de uitkeringslasten opnieuw met 1,5 miljard euro (bron: UWV). In twee jaar tijd kwam daar al 3 miljard bij. Inmiddels betalen we bijna 20 miljard aan uitkeringen voor arbeidsongeschikten. Daarbij komen nog de vervangingskosten voor werkgevers en de kosten van kortdurend verzuim door toenemende werkdruk. Het werkelijke bedrag ligt dus ongeveer 2 keer zo hoog.

Stelsel kraakt in zijn voegen

Het stelsel kraakt. Vroeg of laat moet de politiek ingrijpen. CNV pleit daarom nú voor herziening, om een keiharde ingreep later te voorkomen.

Wat werkgevers en werknemers nu al kunnen doen

  • Kies voor een kortere werkweek. CNV is voorstander van de 30-urige werkweek. Dat biedt meer ruimte voor een gezonde balans tussen werk en privé en verlaagt het ziekteverzuim. Uit een CNV-analyse blijkt dat een kortere werkweek inderdaad effect heeft. In een Australische proef met 26 organisaties daalde het ziekteverzuim zelfs met 44%.
  • Verminder psychische belasting. Meer dan de helft (52%) van de werkenden vindt de psychische belasting te hoog. Werkdruk en werkstress zijn belangrijke oorzaken.
  • Bied keuzevrijheid in werklocatie. 78% van de werkenden ervaart minder stress als zij zelf hun werklocatie kunnen bepalen. 70% voelt zich daardoor fitter en gezonder. Toch worden werkgevers steeds kritischer op thuiswerken, zo blijkt uit recent CNV-onderzoek.
  • Geef regelruimte en flexibiliteit. Eén miljoen werkenden combineert betaald werk met mantelzorg; dit aantal groeit. Veel mantelzorgers raken overbelast. Daarnaast combineren steeds meer mensen hun baan met de zorg voor kinderen. Voldoende regelruimte is cruciaal om gezond te kunnen blijven functioneren.

Wat wij van de politiek vragen

  • Maak werken aantrekkelijker. Wie opnieuw arbeidsongeschikt raakt, loopt nu het risico op een lagere uitkering. Dat ontmoedigt mensen om weer aan het werk te gaan. Dit moet anders.
  • Behoud twee jaar loondoorbetaling bij ziekte. De meeste (kleine) werkgevers zijn verzekerd via de mkb-verzuim-ontzorgverzekering. Het afschaffen van het tweede jaar levert juist een duur nieuw probleem op.
  • Geef sectoren meer verantwoordelijkheid. Sectoren die goed presteren, moeten kunnen profiteren van een lagere WIA-premie. Sociale partners kunnen hierin samen optrekken, maar de politiek moet ruimte geven om premies te differentiëren.

Vragen over over WIA-uitkering?