‘Klassieke beroepen overheersen nog te veel in mbo’

Dat te veel jongeren een nutteloze mbo-opleiding volgen, vind ik een ontzettend pijnlijke opmerking. Voor de docenten, maar ook in de richting van studenten. Niet iedereen is technisch van aard en de behoeften zijn ook veranderd na corona.’ Silvia Overkamp-Temmink, opleidingsmanager van Yuverta Mbo Groen in Rijswijk (500 studenten) en Rotterdam (200 studenten), vindt de opmerking van Doekle Terpstra, voorzitter van Techniek Nederland, onnodig hard. Die waarschuwde recent dat zijn sector kampt met tienduizenden vacatures. Hij wil daarom dat de minister eindelijk keuzes maakt, door bijvoorbeeld een maximumaantal studenten toe te laten bij studierichtingen zoals financiële dienstverlening en luchtvaartdienstverlening, omdat daar steeds minder vraag naar komt.

Ander type student

‘Niet dat ik het personeelstekort in bepaalde sectoren wil bagatelliseren, maar dit is het klassieke denken’, oordeelt Overkamp-Temmink, lid van de sectorgroep Mbo en de Stuurgroep Groen Onderwijs van CNV. ’De aandacht voor de bekende beroepen overheerst ook op de ministeries. Terwijl er vooral na corona een ander type student is gekomen, één die gedijt in kleinere klassen en op kleinere instellingen. Het gedwongen thuiszitten heeft echt een enorme impact gehad. Er is een veel grotere zorgvraag, ook bij studenten op niveau 4, omdat ze door de coronaperiode meer last hebben van prikkels. Het is niet voor niets dat dierenopleidingen zo populair zijn. Natuurlijk, het is hun passie, maar studenten zeggen ook: “Dieren oordelen en veroordelen niet.” Techniek is veel prestatiegerichter.’

Beroepen met toekomstperspectief

Overkamp-Temmink vraagt zich af waarom Terpstra als techniekvoorman niet pleit voor meer geld voor het groene onderwijs en voor samenwerking tussen mbo groen en roc’s. ‘Steeds meer jongeren maken zich zorgen over de natuur en de toekomst van de planeet. Denk aan de problemen rond stikstof en CO2. Met die onderwerpen houden onze studenten zich hier bezig. Daar leiden we ze voor op. Net als hoveniers, die nodig zijn voor de vergroening van de steden. Het zijn beroepen met toekomstperspectief en waar jongeren in geïnteresseerd zijn. Bij een andere groene instelling, Aeres, kun je worden opgeleid tot dronepiloot. Ze kunnen worden ingezet in natuurgebieden en er zijn steeds meer akkerbouwers die van hun diensten gebruik maken.’ onderwijs

Uit dezelfde poel vissen

Ook op een aantal Yuverta-opleidingen (er zijn er 53 in Nederland) is sprake van terugloop van studenten in een aantal richtingen. Overkamp-Temmink: ‘Wij blijven gelukkig redelijk gelijk, maar er komen steeds meer opleidingen bij, dus de keuze wordt steeds groter. Daarom wordt bij ons ook bekeken wat de beroepen zijn waar toekomst in zit.’ Ze vraagt zich af of bijvoorbeeld hogere salarissen tot meer inschrijvingen leiden, zoals nu voor de zorg wordt bepleit. Wat volgens haar wel bijdraagt aan het kiezen van een bepaalde richting, zijn verkorte niveau-4-opleidingen, speciaal voor havisten. ‘Of neem het Koning Willem I College in Den Bosch dat succes boekt met een mindere focus op klassikaal onderwijs, maar juist op leerwerktrajecten en een betere afstemming met het bedrijfsleven. Dat is verstandig, want moet je als school nog alles zelf hebben? Door daling van het aantal studenten, dreigt ook overcapaciteit en inefficiënt gebruik van installaties voor praktijkgericht onderwijs. Je ziet niet voor niets steeds meer fusies, ook om personeelstekorten beter op te vangen.’ Silvia Overkamp-Temmink: ‘Het onderwijs staat op een kantelpunt.’

Nu pas integreren AI

De zoektocht naar het toekomstproof maken van opleidingen gaat volgens Overkamp-Temmink de komende jaren heel belangrijk zijn. ‘Het onderwijs staat op een kantelpunt. De toekomst is onduidelijk, maar vanuit het ministerie is daar te weinig aandacht voor. Neem veranderingen aan een opleiding of het bedenken daarvan. Dat gaat altijd supertraag en duurt wel 4 tot 5 jaar. Van het opstellen van kwalificatiedossiers en exameneisen door SBB (Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven, red.) tot het behandelen door de Tweede Kamer. We zijn nu pas bezig met het integreren van AI. Wat de gevolgen daarvan voor het onderwijs zijn, is nog onzeker. Voor de jeugd die nu naar school gaat, is AI volstrekt normaal, maar niet voor docenten en schoolleiding. Een strategie uit Den Haag zou in dit geval welkom zijn.’