Het is voor het eerst dat op zo'n grote schaal onderzoek is gedaan naar het werken op Schiphol. Bijna 1.600 werknemers deden aan het onderzoek mee, uit verschillende beroepsgroepen (waaronder beveiliging, passagiers-afhandeling, bagage-afhandeling). Centrale vraag: Hoe ervaren de werknemers op de luchthaven hun werk? Het onderzoek is een gezamenlijk initiatief van Schiphol, werkgevers en vakbonden en komt voort uit het Sociaal Akkoord (2022).
Veel werknemers lopen op hun tandvlees
'Dit onderzoek is bedoeld als nulmeting en geeft een goed beeld waar komende tijd de uitdagingen liggen. En dat zijn er nogal wat', zegt Maas, die indertijd als CNV-onderhandelaar betrokken was bij het Sociaal Akkoord. 'Het is zorgwekkend dat zoveel werknemers op Schiphol op hun tandvlees lopen, door een gevaarlijke cocktail van hoge tijdsdruk, strakke roosters, personeelstekorten en een vaak onveilige werkomgeving.'
Dat leidt in de praktijk vaak tot conflicten. Uit het TNO-onderzoek blijkt dat 41% van de werknemers in de afgelopen maanden een conflict hebben ervaren met collega's, leidinggevenden of werkgever. Landelijk ligt dit percentage veel lager (26,5%).
Ongewenst gedrag, met name van passagiers
Werknemers die met passagiers te maken hebben, zoals beveiligers, moeten daarnaast het nodige incasseren als het gaat om ongewenst gedrag. In het onderzoek zegt 36% van de werknemers dat ze in de afgelopen maanden ongewenst gedrag hebben ervaren, met name van passagiers. Dit percentage ligt aanzienlijk hoger dan in andere werkomgevingen (17%). Het zijn vooral vrouwen (43%) die ongewenst gedrag ervaren (tegenover 30% van de mannen). Het gaat dan met name om intimidatie en dreiging (dit wordt door 29% van de werknemers genoemd). CNV-onderhandelaar André Quist, die veel contacten heeft bij de beveiligers op Schiphol: 'Veel werknemers ervaren dat hier onvoldoende tegen wordt opgetreden. Wij vinden dat Schiphol en betrokken werkgevers duidelijke normen moeten stellen over gewenst gedrag. Passagiers die verbaal of fysiek buiten hun boekje gaan, moeten niet langer wegkomen met alleen maar een waarschuwing.'
Burnout ligt op de loer
Maar liefst 38% van de werknemers ervaart een hoge werkdruk. Daar komt bij dat slechts 29% autonomie in hun werk ervaren (landelijk ligt dit veel hoger, op 59%). Maas: 'Dan ligt een burnout op de loer en dat blijkt ook wel uit de cijfers. Bijna 1 op de 3 werknemers zit in de gevarenzone voor een burnout.'
CNV: bevestiging van eerdere signalen
Voor vakbond CNV komen de resultaten niet onverwacht. CNV-onderhandelaar Maas ziet hierin een bevestiging van signalen die al veel langer bekend zijn. 'We vragen al jaren aandacht voor de situatie op Schiphol. De laatste jaren zien we een aantal goede ontwikkelingen. Schiphol heeft laten zien dat ze als opdrachtgever haar verantwoordelijkheid wil nemen. Het draait gelukkig niet meer vooral om de harde winstcijfers, want daar gaan werknemers uiteindelijk kapot aan. Dit onderzoek is een goede stap, want het geeft een goed inzicht waar de grote problemen zitten. Daar moeten we met elkaar mee aan de slag. De problematiek die we nu op Schiphol zien, heeft namelijk alles te maken met het feit dat al het werk wordt uitbesteed. We willen dat Schiphol zèlf ook verantwoordelijkheid neemt voor al die 75.000 werknemers die via al die ingehuurde bedrijven op de luchthaven werken.'
Wat moet er nu gebeuren?
CNV pleit nu voor stevige maatregelen. 'We willen dat Schiphol een veilige en prettige werkomgeving is', zegt Maas. 'Dat vraagt om een concreet plan van aanpak, waar alle partijen hun verantwoordelijkheid in moeten nemen. We realiseren ons dat dit niet van de ene op de andere dag geregeld is. Maar als Schiphol een aantrekkelijke werkplek wil zijn, moet de werknemer op één komen te staan. Efficiëntie mag nooit belangrijker worden dan de gezondheid van werknemers. Dat betekent dat iedere efficiëntieslag gepaard moet gaan met een zorgvuldige afweging van de impact op werkdruk en mentale belasting.'
Belangrijke test: hoe gaat het straks met de tender?
Een belangrijke test is volgens CNV-onderhandelaar Quist de nieuwe tender voor de beveiliging, die momenteel loopt. 'Die nieuwe aanbesteding biedt een kans, maar alleen als die goed wordt uitgevoerd. Op 2 juli wordt bekend welke 3 bedrijven de komende 10 jaar verantwoordelijk worden voor de beveiliging op Schiphol. We zijn positief over het feit dat arbeidsomstandigheden dit keer zijn meegenomen als onderdeel van de selectie. Die toezeggingen zijn mooi, maar uiteindelijk gaat het om de uitvoering. Beveiligers verdienen vanaf dag één een veilige, gezonde en respectvolle werkplek. Dat moet niet alleen beloofd worden, dat moet vooral gedaan worden. Een mooie stap is dat Schiphol, op aandringen van het CNV, bij de komende tender voor 25% deelneemt in een joint-venture met de beveiligingsbedrijven.'
