De toekomst van Werk

Robotisering, digitalisering en automatisering

Veel bedrijven investeren in nieuwe technologieën om de bedrijfsvoering te optimaliseren, kosten te reduceren of om nieuwe producten en/of diensten te lanceren. Daardoor verandert het werk in veel organisaties. Technologische voortuitgang, of het nu gaat om robotisering – digitalisering of automatisering, vervangt mensenwerk, meestal repetitief van aard. Routinematig, eenvoudig te standaardiseren werk, verdwijnt. Een trend die nu al zichtbaar is. Orderpickers maken plaats voor robots die bestellingen verwerken. Consumenten scannen hun eigen boodschappen, waardoor de kassière langzaam uit beeld verdwijnt. En met de laatste ontwikkelingen op het gebied van zelfrijdende auto’s, zijn chauffeurs in de toekomst misschien wel niet meer nodig.

Maar niet alle banen staan op de tocht. In veel gevallen verandert de aard van het werk. Technologie neemt repeterende werkzaamheden over, waardoor de mens zich kan focussen op hoogwaardig en efficiënt werk. Zo kan een verpleegkundige zich richten op sociale contacten en complexe medische handelingen als eenvoudige zorgtaken, zoals het aantrekken van sokken, wordt overgenomen door een robot. En vangt een intelligente chatbot eerstelijns, vooraf te scripten klantvragen af, waardoor de callcentre medewerker complexe klachtenafhandeling voor haar rekening kan nemen.

Gevolg werkgelegenheid

Doemdenkers voorspellen dat er veel banen verdwijnen door de sterke opkomst van robotisering en digitalisering. De realiteit is dat deze megatrends onvermijdelijk banen kosten. Wereldwijd zo’n 85 miljoen arbeidsplaatsen, zo becijfert het World Economic Forum (WEF). WEF stelt dat in 2025 bijna de helft van ons werk door machines wordt gedaan. Maar nieuwe technologie levert ook werkgelegenheid op: zo’n 97 miljoen nieuwe banen. Door snelle ICT-groei ontstaat er veel vraag naar hoogwaardige technische functies. Er ontstaan nieuwe functies met klinkende namen als data-analyst, machine learning expert, information security specialist en robotics engineer. Banen waar typisch ‘menselijke vaardigheden’ centraal staan, zijn ook toekomstproof. Een robot kan namelijk nooit zelfstandig denken of menselijk gedrag vertonen, zoals empathisch inlevingsvermogen of creativiteit. Banen in de zorg, marketing, therapie, onderwijs, zijn het minst gevoelig voor de gevolgen van technologie.

De energietransitie

Ook de energietransitie heeft grote gevolgen voor de werkgelegenheid. Nederland werkt hard aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen. In 2030 stoten we bijna de helft (49%) minder broeikasgassen uit dan in 1990, zo is afgesproken in het Klimaatakkoord. Om die ambitieuze doelstellingen te verzilveren, stappen we over van fossiele- naar nieuwe energievormen zoals wind, zon of geometrie. Die switch zorgt voor baanverlies in de olie- en gassector, terwijl nieuwe banen in de duurzaamheidssector explosief groeien. In een onderzoek van Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) uit maart 2019 bleek dat er 6.000 tot 11.000 banen verdwijnen in de olie- en kolensector. Daar staat tegenover dat er per saldo 39.000 tot 72.000 voltijdsbanen bijkomen in 2030. Voor elke verloren baan in fossiele sectoren (kolen, olie) komen er zeven klimaatbanen terug. In deze berekeningen is uitgegaan van de klimaatadaptatie plannen zoals deze in het klimaatakkoord van 2015 staan.

Investeren in mensen

De technische sectoren kampen met grote personeelstekorten om de energietransitie te realiseren. Om ervoor te zorgen dat de transitie geen vertraging oploopt, moet er worden geïnvesteerd in mensen. Er zijn meer jongeren nodig die kiezen voor een techniek-, bouw of ict-opleiding om de groeiende vacatures op te vullen. Dat geldt voor alle niveaus: mbo, hbo en universitair. Hbo’ ers en mensen met een wetenschappelijke achtergrond zijn nodig voor ontwerpende- en adviserende taken, terwijl er in het uitvoerend werk veel extra vaklieden nodig zijn met (minimaal) een mbo-opleiding. De inzet van nieuwe technologieën vraagt om een hoger opleidingsniveau: een installateur krijgt bijvoorbeeld steeds meer een eigen specialisme. Tegelijkertijd zorgt diezelfde technolisering voor werk op mbo-1 of 2 niveau. Zij zijn onmisbaar bij het installeren van plug-and-play toepassingen, waar specifieke kennis niet vereist is. Daarnaast moeten veel huidige werknemers worden om- of bijgeschoold. Niet alleen vakinhoudelijke kennis is van belang, maar ook de vaardigheid om zich aan te passen aan nieuwe taken in een sector die volop in ontwikkeling zal blijven

Investeren in continu leren

De arbeidsmarkt beweegt volop, zo blijkt ook uit CNV-onderzoek. 85% van de CNV-leden geeft aan dat zijn of haar werk de afgelopen 10 jaar is veranderd. De kans is groot dat die tendens doorzet. Toch verwacht 70% van de ondervraagden, dat het werk dat ze nu doen, over 10 jaar nog wel bestaat. De meerderheid (66%) volgt vooral opleidingen binnen het vakgebied. Meer dan de helft staat niet stil bij de volgende loopbaanstap. En bij slechts 6% betaalt de werkgever volledig de opleidingen buiten het vakgebied. CNV ziet een belangrijke taak voor de werkgever. ‘We pleiten ervoor dat werkgevers hun medewerkers opleiden voor de arbeidsmarkt van de toekomst. Daar hoort ook scholing buiten het vakgebied bij. Met de vergrijzing in zicht, is iedereen nodig. Werkgevers die niet genoeg investeren in hun medewerkers, staan straks met lege handen, aldus CNV-voorzitter Piet Fortuin. Om de skill gapp te overbruggen: het verschil tussen aanwezige- en benodigde vaardigheden, is het essentieel om te investeren in bij- en omscholing. Voor het bedrijf om een sterke positie te behouden op die snel veranderende (wereld) markt. Maar natuurlijk ook voor werknemers, die met om- en bijscholing de uitgangspositie op een baan versterken. Nu én in de toekomst.

CNV loopbaanbegeleiding

Twijfel jij of je huidige baan nog wel bij je past? Zie je voor jezelf mogelijkheden in een andere kansrijke sector? Of staat je functie op het spel en maak je graag de overstap naar een baan met potentie? CNV helpt je verder! Wij bieden een aantal producten en diensten die allemaal gericht zijn op loopbaan- en werk-naar-werk trajecten. Kiezen is lastig. Wij helpen je dan ook graag in een persoonlijk gesprek jouw maatwerkoplossing te selecteren. Bekijk snel hoe we jou begeleiden naar sterk werk.